Γιατί έχουμε εφιάλτες και τι σημαίνουν;
Οι εφιάλτες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες :
Μετατραυματικοί εφιάλτες και εφιάλτες μυστηρίου
Οι τελευταίοι έχουν μια φανταστική αφήγηση και μπορούν να ερμηνευτούν με την τρομακτική απειλή που συχνά κάποιος βλέπει σε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, μια μάγισσα που σε κυνηγάει , δόντι που πέφτει, ή ένας φόνος.
Οι ψυχολόγοι συνήθως ορίζουν έναν εφιάλτη ως ένα “τρομακτικό όνειρο”. Τα περισσότερα παιδιά βιώνουν εφιάλτες – κάποια ακόμα και κάθε βράδυ, αλλά συνήθως τα ξεπερνάνε. Οι ενήλικες με συχνούς εφιάλτες έχουν γνωρίσματα που συνδέονται κυρίως με την “τρομακτική” πλευρά τους και σπανιότερα απλά με τα “όνειρα” τους.
Οι λόγοι που βλέπουν οι ενήλικες εφιάλτες!
1) Άγχος: Συχνά οι ίδιοι άνθρωποι που βιώνουν τρομακτικά όνειρα φοβούνται περισσότερο τον κόσμο τους την ημέρα.
2) Υψηλή ανάκληση ονείρου, και ζωντάνια των ονείρων, και συνειδητά καλολογικά στοιχεία: Πολλοί από τους ανθρώπους με συχνούς εφιάλτες επίσης αναφέρουν πιο ζωντανά, όμορφα, “κορυφαίας εμπειρίας” όνειρα.
3) Τα περισσότερα από τα ναρκωτικά και φάρμακα που αυξάνουν τους εφιάλτες επίσης αυξάνουν είτε μια γενική νευρικότητα ή τα ζωντανά όνειρα γενικά (αντικαταθλιπτικά). Παρομοίως τα πικάντικα φαγητά μπορεί να σε αφυπνίσουν περισσότερο για να θυμάσαι όλα τα είδη των ονείρων, αλλά δεν είναι συγκεκριμένα για τους εφιάλτες.
Επομένως οι εφιάλτες είναι ένα αποτέλεσμα άγχους ή ένα ζωντανό όνειρο – ζωή, ή συχνά και τα δύο.
Οι εφιάλτες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες
1) Η μία είναι οι εφιάλτες μυστηρίου.
Αρκετά όπως και τα άλλα όνειρα, αυτοί έχουν μια φανταστική αφήγηση και η τρομακτική απειλή που συχνά κάποιος βλέπει μόνο σε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας. Μια μάγισσα που σε κυνηγάει, ένα δόντι ή άλλα κομμάτια του σώματος που πέφτουν, ένας εντελώς νομοταγής ονειροπόλος που ανεξήγητα έχει σκοτώσει κάποιον.
Υπάρχει μια πλημμύρα ανακούφισης με την αφύπνιση και με το να βρίσκεις τον εαυτό σου στον σώφρωνα ασφαλή κόσμο. Κάποιοι άνθρωποι θέλουν να σταματήσουν αυτούς τους εφιάλτες, αλλά κάποιοι τους βρίσκουν ενδιαφέροντες ή δεν τους πολυνοιάζουν.
Άλλοι τους απολαμβάνουν απόλυτα! Έχω ακούσει πολλούς ανθρώπους να συγκρίνουν τους εφιάλτες τους με την έξαψη των ταινιών τρόμου.
Οι ονειροπόλοι που αναστατώνονται από τους εφιάλτες μυστηρίου, δεν θα έπρεπε απλώς να τους καταπιέσουν τόσο. Είναι πιο χρήσιμο να συλλογιστείς τον εφιάλτη σου ή να τον ερμηνεύσεις. Μπορεί να κερδίσεις διορατικότητα στα άγχη και τους φόβους (δες παρακάτω περισσότερα για το πώς θα το κάνεις αυτό). Και οι εφιάλτες μπορούν να εμπνέουν τους διορατικούς τύπους. Όταν έκανα έρευνα για το βιβλίο μου, Η επιτροπή του ύπνου, βρήκα συγγραφείς και καλλιτέχνες που χρησιμοποιούσαν τα όνειρα τους στην δουλειά τους, αλλά οι εφιάλτες είχαν ένα ειδικά υψηλό ρυθμό ενσωμάτωσης, πιθανόν επειδή είναι τόσο ασυνήθιστα δραματικά, ισχυρά όνειρα.
2) Η δεύτερη κατηγορία εφιαλτών, είναι εκείνη που κανένας δεν θέλει να έχει: Μετατραυματικοί εφιάλτες.
Μετά από ένα απαίσιο γεγονός που έχει υποφέρει ένα άτομο, τείνει να έχει επαναλαμβανόμενα όνειρα τα οποία αναπαριστούν αυτό το γεγονός, είτε εντελώς κυριολεκτικά είτε συχνά με μία ονειρική διαστρέβλωση ή με το να κάνουν ένα τραύμα ακόμα χειρότερο από της συνειδητής ζωής. Αυτοί οι εφιάλτες ξανά-τραυματίζουν τον ονειροπόλο, κάνοντας τον να νιώθει σαν ο τρόμος να έχει μόλις συμβεί, ακόμα και αν βρίσκεται χρόνια πίσω στο παρελθόν.
Οι μετατραυματικοί εφιάλτες συμβαίνουν κατά την διάρκεια όλων των σταδίων του ύπνου. Μπορεί να έχουνε τουλάχιστον τόσα κοινά με τα “flashbacks” της ημέρας, όσα και με τα άλλα όνειρα και τους εφιάλτες. Όλα τα θύματα των μετραυματικών εφιαλτών θέλουν να τους σταματήσουν. Ευτυχώς υπάρχει μία καλή θεραπεία που βοηθάει αρκετά θύματα.
Αντίθετα με τους εφιάλτες μυστηρίου, υπάρχει μια μικρή σημασία στην προσπάθεια να καταλάβουμε γιατί το μετατραυματικό συμβαίνει ή περί τίνος πρόκειται. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι εκείνη που λέγεται «συμβολική πρόβα θεραπείας» ή « επωάζοντας» ένα « όνειρο μαεστρίας». Αυτό αναπτύχθηκε από την παρατήρηση πως πολλοί από εκείνους που είχαν μετατραυματικούς εφιάλτες, θα είχαν τελικά ένα «όνειρο μαεστρίας» στο οποίο το γεγονός άλλαξε με κάποιον θετικό τρόπο. Κάποιες φορές αυτό ήταν ρεαλιστικό, απέδρασαν από τον επιτιθέμενο ή κάποιος έσβησε την φωτιά. Σε άλλες περιπτώσεις άλλαξε με έναν περίτεχνο, παρόμοιο με τα όνειρα τρόπο – το σπίτι που καιγόταν ή ο επιτιθέμενος συρρικνώθηκαν σε έναν μικροσκοπικό μέγεθος όπου δεν μπορούσαν να τους πληγώσουν.
Οι θεραπευτές τι λένε;
Οι θεραπευτές ανακάλυψαν ότι μπορούσαν να μιλήσουν στους πελάτες τους για αυτό και με το να ακούν απλώς για το φαινόμενο το έκανε κάπως πιο πιθανό να συμβεί.
Ύστερα ξεκίνησαν να τους προπονούν συγκεκριμένα πάνω στο «πώς θα σου άρεσε/ήθελες το όνειρο σου να έχει διαφορετική κατάληξη;»
Για την ερμηνεία των εφιαλτών μυστηρίου ή το να ξαναγράφουν το σενάριο μετατραυματικών εφιαλτών, πολλοί ονειροπόλοι βρίσκουν ότι μπορούν να το κάνουν αυτό αποτελεσματικά από μόνοι τους. Άλλοι μπορεί να θελήσουν να αναζητήσουν έναν θεραπευτή εκπαιδευμένο να δουλεύει με τα όνειρα.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να καταλάβουν τους εφιάλτες με κάποιες από αυτές τις ίδιες ερμηνευτικές ερωτήσεις διατυπωμένες σε μια γλώσσα φιλική προς το παιδί.
Τα παιδιά επίσης υπόκεινται και σε ένα ακόμα τρομακτικό φαινόμενο του ύπνου, τον νυχτερινό τρόμο. Σπάνια στους ενήλικες, ο νυχτερινός τρόμος αποτελείται από το να ξυπνάς με φόβο και χωρίς καμία συναίσθηση ή από μια απλή εικόνα ή ιδέα. Τα παιδιά που βιώνουν αυτό, συχνά τρομάζουν τους γονείς τους με κραυγές, αλλά θα γυρίσουν να κοιμηθούν και δεν το θυμούνται το πρωί. Απλώς κράτησε στο μυαλό σου ότι οι νυχτερινοί τρόμοι μειώνονται δραματικά μετά από λίγα χρόνια. Οι εφιάλτες μειώνονται επίσης, αλλά πολλοί ενήλικες έχουν ακόμα αυτή την τρομακτική αλλά δυνητικά διορατική εμπειρία.
Πώς να ερμηνεύσεις τον εφιάλτη σου
1. Σκέψου κάθε βασικό στοιχείο στο όνειρο. «Τι είναι μια μάγισσα; Ποιες είναι οι συσχετίσεις μου με μια μάγισσα; Πότε άκουσα για τις μάγισσες;» κτλ. για κάθε κύριο χαρακτήρα ή δράση.
2. Σκέψου το πώς νιώθεις μέσα στο όνειρο: «Στην συνειδητή ζωή μου τι είναι αυτό που μου δίνει εκείνο το συναίσθημα στο στομάχι μου, που είχα όταν η μάγισσα με κυνηγούσε στο διάδρομο;»
3. Για τους επαναλαμβανόμενους εφιάλτες ρώτησε τον εαυτό σου: «Ποιες νύχτες έχω εφιάλτες και υπάρχει κάτι που μπορώ να αναγνωρίσω πως ήταν διαφορετικό στην μέρα μου;»
4. Συγκέντρωσε αυτές τις συσχετίσεις μαζί. Αν οι μάγισσες σε κάνουν να σκεφτείς μια μάγισσα που κλείδωσε τα παιδιά στο σπίτι της και είχες ένα άσχημο συναίσθημα στο στομάχι σου, όταν το αφεντικό σου ανακοίνωσε χθες ότι σου ανατίθεται μία συγκεκριμένη ομάδα εργασίας. Είσαι σε καλό δρόμο για να καταλάβεις τι προσπαθεί να σου πει το όνειρο.